Allen i jego purpurowa róża

' Purpurowa Róża z Kairu ' w reżyserii Woodego Allena to typowy film zawierający większość cech kina postmodernistycznego. Opowiada historie ubogiej kelnerki z New Jersey przygnębionej proza życia. Bohaterka jest nieposkromioną marzycielką która poprzez seanse filmowe ucieka od swojego nudnego życia. Kino jest dla niej azylem, ucieczką w inne, lepsze życie, świat iluzji pozwalający na oderwanie się od codzienności, od kuchni, od bezrobotnego, wciąż pijącego i bijącego męża. ¹Jednak pewnego dnia , niespodziewanie z kinowego ekranu wychodzi jej ulubiona postać i ku zdumieniu reszty widowni podchodzi do Cecylii biorąc ja za rękę. Pozostałe postacie z filmu z którego zszedł Tom prowadzą filozoficzne dyskusje - jakże typowe dla twórczości Allena. Banalny pomysł, a mimo to Allen nas zaskoczył. 

 

Reżyser igra konwencjami, od melodramatu , ciepłego romansu po karykaturę i komedię. Poprzez świadomy eklektyzm, widz jest zakłopotany, gdyż w filmie następuje rodzaj rozczłonkowania i chaosu , przemieszania się różnych stylów i konwencji. Z początku spodziewamy się typowego filmu obyczajowego gdy nagle przeobraża się w romans następnie w przerysowana komedie.

To igranie konwencjami przekształca się w pastisz, który stanowi świadectwo jego sprawności warsztatowej. Allen celowo wybrał postacie skonwencjonalizowane i stereotypowe dla amerykańskie społeczeństwa w tamtym okresie. Reżyser umiejętnie naśladuję stylistykę poważnych filmów lat 30tych po czym gładko i subtelnie wyśmiewa ja oraz przerysowuje, w groteskowy sposób uwypukla postawy i zachowania kobiet i mężczyzn.

Bohaterowie filmu zadają sobie pytanie, który świat jest prawdziwy i właściwy, czy świat publiczności zebranej w kinie czy fascynujący swym powierzchownym blichtrem świat aktorów i producentów Hollywoodu.

My jako odbiorcy dwóch płaszczyzn w filmie wciąż zadajemy sobie pytanie, która z rzeczywistości jest prawdziwa , film jest stworzony w taki sposób iż zostaje poddana wątpliwości relacja między filmem a odbiorcą.  Allen podejmuje się frywolnej gry z widzem, to ludyczne oddziaływanie jest z pewnością najbardziej charakterystyczną cechą jego filmów. Angażuje widza, prowadzi do interakcji, nawiązuje z widzem swoiste współzawodnictwo na coraz wyższym i bardziej wymagającym poziomie.

Jedną z najsilniej oddziałujących cech kina postmodernistycznego jest intertekstualność. W tym wypadku Allen otwarcie wplata w ciąg jednego filmu cytatów i aluzji do innego filmu. W tym przypadku Cecylia ogląda wraz z Fredem Astairem " Panów w cylindrach" (1935). Widz nie tylko “gra” ze światem przedstawionym w filmie, odkrywa jego poziomy, daje zwodzić się zwrotom akcji, rzeczywistości sztucznej lub odkrywa mechanizmy iluzji, fragmentaryzmu, sztuczności świata przedstawionego ale tez staje się uczestnikiem filmowego rebusu, w którym sensy pojawiają się poprzez dialog obrazu filmowego z innymi dziedzinami sztuki, z innymi dziełami filmowymi, najszerzej- z innymi tekstami kultury.²






 

Z drugiej strony pod jednym sensem ukrywa się następny , mamy tu do czynienia z metaforami metafor , sens jest podwójnie zaszyfrowany. Widz nieświadomy może oglądać film jako prostą fabułę, koncentruje się na zwrotach akcji i przeżyciach postaci. Natomiast widz świadomy czerpie przyjemność z rozpoznawania cytatów i odwołań do innych filmów czy dzieł sztuki.

Autotematyzm Allena ukazuje swą meta-świadomość, koncentruje się na eksperymentach z formą, ukazuje, jak budowana jest filmowa iluzja i demaskują środki narracyjne i techniczne. Obnaża mechanizmy budowania iluzji w dziele sztuki, a poprzez cytaty, aluzje i zabawy z konwencja dyskutuje z tekstami kultury, sytuując własny obraz w kulturowym continuum. Rozkłada na części pierwsze świat filmowy ³

Allen płynnie posługuje się relatywizmem moralnym, gdyż nie pozwala ocenić czy wybór Cecyl i pogoń za marzeniami jest właściwa. Odbiorca nie możne dokładnie powiedzieć, co jest złem a co dobrem, jakie zachowania są poprawne, a jakie powinny być napiętnowane. Nie moralizuje, nie używa protekcjonizmu . ⁴

Poprzez wieloznaczność i ukryte kody każdy może odebrać film i odczytać go w zupełnie inny sposób. Gdy rzucimy na niego 'kognitywne światło' , rozczytamy to jako opowieść o człowieku , jego wyborze między ideałem a kimś ludzkim ,rzeczywistym ( którego się najczęściej wybiera ) jednak w tym wypadku twórca pokazuje ze taka decyzja nie zawsze jest trafna i uzasadnia zarazem człowiecze marzenia o na i marzeniach. Poprzez ukazanie trzech rzeczywistości : ponure życie bohaterki,świat filmu oglądanego przez nią oraz wyimaginowany świat wykreowany z marzeń i maszyn do pisania scenarzystów i producentów. Allen wyśmiewa ten ostatni świat a zarazem poddaje się samokrytyce, co jest kolejną rozpoznawczą cechą jego dzieł. Jest to zarazem rodzaj postmodernistycznej ironii i specyficznej auto refleksyjności.

Na uwagę zasługuje tez forma w jakiej fabuła została umieszczona, realia lat 30tych , czas Wielkiego Kryzysu i klasycznych komedii , Allen jako postmodernistyczny twórca w tym przypadku delikatnie tą stylistykę cytuje. Błyskotliwe dialogi, ciekawe postacie oraz rewelacyjna muzyka w wykonaniu Dicka Heymana dopełniają całości kunsztu reżysera.

Nie zapominajmy o obsadzie! Główna bohaterka została obsadzona wybitną Mia Farrow, która znana jest ze współpracy z Allenem, z którym była związana przez 14 lat. Należy też wspomnieć o Jeff Daniels, Diane West, Deborah Rush, Edwardzie Herrmanni oraz John Wood których role i gra aktorska robią swietne wrażenie.

Purpurowa róża z Kairu to  , obalanie prawdy , żonglerka pastiszem oraz konwencjami, wybuch intertekstualności , świat w krzywym zwierciadle, autotematyzm i relatywizm moralny. Wszystkie te cechy w pełni oddają ducha postmodernizmu. Filmy te są dwupoziomowym dziełem sztuki - po pierwsze pojawia się poziom tradycyjnego modelu gatunku, a po drugie poziom kulturowego dialogu, cytatów, pastiszu i parodii.

1http://www.woodyallen.art.pl/film/purpurowa_roza_z_kairu.php

2http://2lo.rybnik.pl/content/view/88/62/

3http://2lo.rybnik.pl/content/view/88/62/

4http://kochamkino.blox.pl/2009/08/Urodzony-postmodernista-Jakie-postmodernistyczne.html